Stwierdzenie nieważności pozwolenia na budowę po wykonaniu obiektu

Stan prawny na dzień: 12.02.2020
stwierdzenie nieważności

Stwierdzenie nieważności pozwolenia na budowę i zatwierdzonego projektu budowlanego, po realizacji obiektu budowlanego (zakończeniu robót budowlanych) powoduje stan, w którym niemożliwym jest ustalenie legalności jego wykonania, opartej na dokumentacji projektowej zatwierdzonej w ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. W wyroku z 27 września 2019 r. sygnatura akt II SA/Gd 499/19 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wskazał, że w takiej sytuacji może być stosowany odpowiednio przepis art. 51 ust. 1 pkt 3 ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.

Stan faktyczny

Po przeprowadzeniu postępowania naprawczego  w trybie art. 50 ust. 1 pkt 4 i art. 51 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego nałożył na X – inwestora przebudowy werandy zrealizowanej w sposób istotnie odbiegający od warunków zatwierdzonego projektu budowlanego  szereg obowiązków. Bowiem organ ustalił, że X w trakcie wykonywania robót budowlanych zrealizowanych na podstawie ostatecznej decyzji Starosty o pozwoleniu na budowę dokonał istotnych odstąpień od zatwierdzonego przedmiotową decyzją projektu budowlanego.

W związku ze stwierdzonymi istotnymi odstąpieniami, organ nadzoru budowlanego wdrożył postępowanie naprawcze, odstępując od wstrzymania robót budowlanych, gdyż inwestor wykonał już wszystkie roboty budowlane objęte pozwoleniem na budowę, a obiekt jest już użytkowany.

Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego rozpoznając odwołanie od decyzji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego uchylił decyzję organu pierwszej instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez ten organ. W uzasadnieniu swojej decyzji organ odwoławczy wskazał, że Wojewoda stwierdził nieważność decyzji o pozwoleniu na budowę, a Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego, utrzymał w mocy decyzję Wojewody. W sytuacji wyeliminowania z obiegu prawnego decyzji o pozwoleniu na budowę, organ nadzoru budowlanego nie ma podstaw do prowadzenia postępowania w sprawie istotnych odstąpień, z uwagi na fakt że brak jest zatwierdzonego projektu budowlanego. Organ odwoławczy stwierdził, że wobec faktu wyeliminowania z obiegu prawnego pozwolenia na budowę, Starosta będzie zobowiązany w pierwszej kolejności ponownie rozpatrzyć wniosek inwestora o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę dla przedmiotowej inwestycji. Zatem dalsze działania nadzoru budowlanego uzależnione są od rozstrzygnięcia Starosty.

Zarzuty skarżącego

Sprzeciw od decyzji Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego złożył inwestor. W uzasadnieniu sprzeciwu wskazał, że postępowanie, którego wynikiem jest zaskarżona decyzja toczy się długotrwale. Ponadto podniósł, że decyzja o pozwoleniu na budowę jest prawomocna, a więc nie prawdą jest, że została wyeliminowana z obrotu prawnego.

Odpowiedź na skargę

Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w odpowiedzi na sprzeciw inwestora w niósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w decyzji.

Rozstrzygnięcie WSA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku podzielił stanowisko zaprezentowane w rozstrzygnięciu Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego, mimo tego, że nie odpowiadało w pełni wymogom art. 107 § 3 k.p.a. Sąd podkreślił jednak, że organ uwzględnił zasadniczą zmianę okoliczności faktycznych sprawy, która spowodowała potrzebę przeprowadzenia postępowania naprawczego w pełnym zakresie, czego organ odwoławczy, działając w ramach kompetencji z art. 136 § 1 k.p.a., we własnym zakresie legalnie uczynić nie mógł.

Sąd podkreślił, że podstawę materialnoprawną rozstrzygnięcia organu I instancji stanowił przepis art. 51 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego, zgodnie z którym przed upływem 2 miesięcy od dnia wydania postanowienia, o którym mowa w art. 50 ust. 1, organ nadzoru budowlanego w drodze decyzji, w przypadku istotnego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę - nakłada, określając termin wykonania, obowiązek sporządzenia i przedstawienia projektu budowlanego zamiennego, uwzględniającego zmiany wynikające z dotychczas wykonanych robót budowlanych oraz - w razie potrzeby - wykonania określonych czynności lub robót budowlanych w celu doprowadzenia wykonywanych robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem; przepisy dotyczące projektu budowlanego stosuje się odpowiednio do zakresu tych zmian.

Wskazał również, że „podstawowym celem postępowania naprawczego jest doprowadzenie wykonanych robót budowlanych (obiektu budowlanego) do stanu zgodnego z prawem, przez co należy rozumieć stan, w którym określone roboty budowlane nie będą pozostawały w kolizji z przepisami prawa, a w szczególności z przepisami Prawa budowlanego i przepisami wykonawczymi. Zasadniczy obowiązek organu nadzoru budowlanego w postępowaniu naprawczym, o którym mowa w art. 50 i art. 51 Prawa budowlanego polega na rozstrzygnięciu o tym, co należy uczynić, aby określone roboty budowlane (obiekt budowlany), w przypadkach wskazanych w art. 50 Prawa budowlanego, doprowadzić do stanu zgodnego z prawem. Rozstrzygnięcie to organ nadzoru budowlanego wydaje zarówno w stosunku do inwestora, który w sposób istotny odstąpił od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę, jak i do inwestora, który utracił tytuł prawny do wykonania robót budowlanych, w efekcie których powstał obiekt budowlany lub jego część.”

Dalej Sąd podniósł, że wyeliminowanie z obrotu prawnego, wskutek stwierdzenia jej nieważności, decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego i udzieleniu pozwolenia na przebudowę werandy, wymianę stolarki okiennej oraz wykonaniu otworów nie mogło pozostać bez wpływu na zakres postępowania odwoławczego. Odpadła bowiem zasadnicza podstawa wyznaczająca organowi nadzoru budowlanego sposób procedowania w sprawie i określająca jej materialnoprawne granice. W przypadku wyeliminowana z obrotu prawnego decyzji o pozwoleniu na budowę zadania organu nadzoru budowlanego wyglądają inaczej, choć ich podstawę prawną stanowi nadal przepis art. 51 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego.

Sąd zaznaczył, że co prawda przepisy Prawa budowlanego nie odnoszą się wprost do sytuacji, gdy po wykonaniu obiektu budowlanego na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę i zatwierdzeniu projektu budowlanego, stwierdzono nieważność tej decyzji w całości lub w części, jednak w orzecznictwie sądowo-administracyjnym przyjmuje się jednolicie, że wówczas może być stosowany odpowiednio przepis art. 51 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego, który pozwala, po nałożeniu obowiązku sporządzenia i przedstawienia projektu budowlanego zamiennego, dokonanie następnie ustaleń, ocen i rozstrzygnięć, o których mowa w art. 51 ust. 4 i 6 tej ustawy. To, czy będzie miał odpowiednie zastosowanie art. 51 ust. 1 pkt 3, czy art. 51 ust. 1 pkt 1 lub 2 Prawa budowlanego, zależy od okoliczności rozpoznawanej sprawy. Na potwierdzenie swego stanowiska przywołał szereg wyroków wydanych przez sądy administracyjne.

Skoro regulacja art. 51 Prawa budowlanego ma zmierzać do doprowadzenia budowy (robót budowlanych) do stanu zgodnego z prawem, to na mocy ust. 7 tego przepisu należy przyjąć, że dopuszczalne jest w tym celu przedłożenie zamiennego projektu budowlanego, dokonanie jego oceny i ewentualne zatwierdzenie go. Stan zgodności z prawem, w sytuacji wyeliminowania pozwolenia na budowę, można bowiem uzyskać, gdy sporządzony zostanie projekt budowlany zamienny z uwzględnieniem wykonanych robót budowlanych.

Sąd podkreślił również, że w pełni podziela pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażony w wyroku z dnia 27 września 2016 r., II OSK 3116/14, zgodnie z którym wyeliminowanie pozwolenia na budowę po zakończeniu inwestycji, której ono dotyczyło, powoduje, że z obrotu prawnego znika podstawa prawna potwierdzająca stan legalnego istnienia określonej inwestycji. Również projekt budowlany zatwierdzony tą decyzją przestaje istnieć w obrocie prawnym, co nie pozbawia go wartości jako aktu technicznego. Organ nadzoru nie wydaje ponownie pozwolenia na budowę, gdyż inwestycja została zakończona. Organ nadzoru prowadzi natomiast postępowanie zmierzające do ustalenia, czy wykonane roboty budowlane są zgodne z przepisami.

Sąd jednoznacznie przesądził, że w sytuacji wykonania robót budowlanych jeszcze przed wyeliminowaniem z obrotu prawnego pozwolenia na budowę, instrumentem służącym przywróceniu stanu zgodnego z prawem są przepisy art. 51 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego, a właściwym do rozpatrzenia sprawy jest organ nadzoru budowlanego. Przepis art. 37 ust. 2 Prawa budowlanego odnosi się bowiem jedynie do sytuacji, gdy po unieważnieniu pozwolenia na budowę ma nastąpić rozpoczęcie budowy lub jej wznowienie.

Damian Wiśniewski

Zadaj pytanie prawnikowi

Odpowiedzi nawet na najtrudniejsze pytania

Zadaj pytanie ekspertowi »

Możesz nam zaufać:

Przetestuj serwis PrawoNieruchomosci24.pl przez 2 dni za DARMOZałóż konto testowe

x
Sprawdź inne nasze serwisy
Portal FK www.ewiedzafk.pl www.eserwisksiegowego.pl www.portaloswiatowy.pl Portal BHP Portal ZP www.eprawobudowlane.pl

Portal Nieruchomości Copyright © Wszelkie prawa zastrzeżone Wiedza i Praktyka