Gwarancja zapłaty za roboty budowlane i prace projektowe – jak dzielić koszty

Przepisy ustawy Kodeks cywilny dalej: „k.c.”, regulują wprost kwestię podziału kosztów z tytułu ustanowienia gwarancji zapłaty za roboty budowlane. Są to koszty dzielone na pół pomiędzy inwestora, a generalnego wykonawcę. Jakże w przypadku realizacji umowy o prace projektowe, analogicznego rozwiązania przewidzianego w przepisach prawa nie ma.

Gwarancja zapłaty coraz częściej pojawia się również w przypadku umów o prace projektowe. Niestety projektanci (biura projektowe) nie dysponują rozwiązaniem analogicznym do tego, które przewidziane jest dla umów o roboty budowlane. Mowa tu o art. 649¹ § 3 k.c. – strony ponoszą w równych częściach udokumentowane koszty zabezpieczenia wierzytelności. Projektant, który chce zabezpieczyć otrzymanie od inwestora określonej sumy pieniędzy może zaproponować uregulowanie przedmiotowej kwestii bezpośrednio w umowie o prace projektowe.

Regulacje te zatem w ocenie prawnej mogą być implementowane do umów o prace projektowe na podstawie zasady swobody umów wynikającej z art. 353¹ k.c. – strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Okoliczność równego podziału kosztów nie stanowi naruszenie zasad współżycia społecznego oraz nie sprzeciwia się naturze stosunku łączącego inwestora z projektantem.

W tym miejscu należy wskazać, że w praktyce takie rozwiązania stosuje się dość rzadko, jednakże zasadność ich wprowadzania w życie na podstawie stosownych postanowień umownych, należy uznać za rozwiązania aprobowane, korzystne oraz właściwie zabezpieczające interesy projektanta (biura projektowego), które szczególnie w niepewnej sytuacji występującej na rynku budowlanym, powinny być szczególnie dobrze zabezpieczone. Sztuką jest posłużenie się właściwą argumentacją w rozmowach prowadzonych z inwestorem oraz należyte przedstawienie rozwiązania, którego koszty pokrywane są w równych częściach przez każdą ze stron.

Choć branża budowlana oferuje różnorodne mechanizmy zabezpieczenia interesów finansowych stron, praktyka pokazuje, że nie zawsze są one efektywnie wykorzystywane. Istotne staje się więc promowanie świadomości na temat dostępnych opcji i zachęcanie do stosowania bardziej zrównoważonych rozwiązań, które chronią zarówno inwestorów, jak i wykonawców. Rozwiązaniem może być lepsze wykorzystanie zasad swobody umów, które umożliwiają indywidualne dostosowanie umów do potrzeb projektów budowlanych, zabezpieczając interesy wszystkich stron, w tym projektantów.